आज आपण शेतकरी बांधवांच्या कृषी व्यवसाय वाढीस लागावा अन् शेतातून चांगलं उत्पन्न मिळावं म्हणून एका वृक्ष लागवडीबद्दल माहिती जाणून घेणार आहोत. महोगनी (Mahogany Tree Farming) हे व्यावसायिकदृष्ट्या अत्यंत मौल्यवान वृक्ष मानलं जातं. महोगनी (Mahogany) हे असं झाड आहे त्याचे जवळजवळ सर्व भाग वापरले जातात. जहाजे, फर्निचर, प्लायवूड, सजावट आणि शिल्पे बनवण्यासाठी त्याचे लाकूड वापरलं जातं. तर त्याच्या बिया आणि फुलांचा उपयोग शक्ती वाढवणारी औषधे बनवण्यासाठी केला जातो.
महोगनीच्या (Mahogany) झाडाच्या पानांमध्ये एक विशेष गुण आढळतो. त्यामुळे त्याच्या झाडाजवळ डास किंवा कोणत्याही प्रकारचे कीटक आढळत नाही. या कारणास्तव, याच्या पानांचे आणि बियांचे तेल मच्छर प्रतिबंधक आणि कीटकनाशके बनवण्यासाठी वापरलं जातं. याशिवाय साबण, रंग, वार्निश आणि इतर अनेक प्रकारची औषधे बनवण्यासाठी याच्या तेलाचा वापर केला जातो.
ज्या ठिकाणी जोरदार वाऱ्याचा प्रादुर्भाव कमी असतो अशा ठिकाणी त्याचे झाड वाढते. या झाडांची वाढ 40 ते 200 फूट लांब वाढतात. पण भारतात सुमारे या झाडाची लांबीही 60 फूट ते 90 लांबी पर्यंत आढळतात. त्याच्या झाडाची मुळे फार खोलवर जात नाहीत. भारतात डोंगराळ भाग वगळता इतर कोणत्याही ठिकाणी त्याची झाडे लावता येतात.
जर तुम्हीही त्याची लागवड करून चांगले उत्पन्न मिळवण्याचा विचार करत असाल तर आज आम्ही तुम्हाला याच्या लागवडीची संपूर्ण माहिती देणार आहोत. जसे कि लागवड, फायदे, सिंचन, लाभ, माती, हवामान, रोपे कुटून खरेदी कराल ? त्यामुळे तुम्ही हा संपूर्ण लेख वाचा..
माती कशी असावी ?
महोगनी (Mahogany) झाडाची लागवड जलयुक्त जमीन वगळता कोणत्याही सुपीक जमिनीत करता येते. फक्त त्याचे झाड खडकाळ जमिनीत लावता येत नाही. त्याच्या लागवडीसाठी मातीचा pH. मूल्य सामान्य असावा…
हवामान आणि तापमान :-
महोगनीच्या (Mahogany) लागवडीसाठी उष्णकटिबंधीय हवामान सर्वात योग्य आहे. त्याच्या झाडाला पावसाची फारशी गरज भासत नाही. त्याची झाडे सामान्य हवामानात चांगली वाढतात. सुरुवातीला, त्याच्या झाडांना उच्च उष्णता आणि थंडीपासून संरक्षित करणे आवश्यक आहे. हिवाळ्यात पडणारे दंव यासाठी योग्य नाही. याशिवाय सोसाट्याच्या वाऱ्यामुळे त्याचे झाड खराब होण्याची शक्यता असते. कारण त्यांची मुळे जमिनीत खोलवर जात नाहीत…
त्याच्या रोपाला उगवण आणि विकसित होण्यासाठी सामान्य तापमानाची आवश्यकता असते. त्याची पूर्ण वाढ झालेले झाड हिवाळ्यात 15 आणि उन्हाळ्यात 35 अंश तापमानात चांगले वाढू शकते.
सुधारित वाण…
महोगनीची (Mahogany) कोणतीही संकरित किंवा विशेष प्रजाती आतापर्यंत भारतात तयार झालेली नाही. आत्तापर्यंत केवळ 5 विदेशी कल्मीच्या जाती उगवल्या जातात. क्यूबन, मेक्सिकन, आफ्रिकन, न्यूझीलंड आणि होंडुरन जातींचा समावेश आहे. या सर्व जाती विदेशी आहेत. या सर्व प्रकारच्या वनस्पती त्यांच्या उत्पादनाच्या आणि बियाण्याच्या गुणवत्तेच्या आधारावर तयार केल्या आहेत. ज्याची लांबी 50 फूट ते 200 फुटापर्यंत वाढते.
शेतीची तयारी कशी कराल ?
महोगनी (Mahogany) झाडाच्या लागवडीसाठी सुरुवातीला शेताची खोल नांगरणी करून मोकळे सोडावे. त्यानंतर शेताची दोन ते तीन तिरकी नांगरणी करावी. नांगरणीनंतर शेतात पाटा चालवून शेताची पातळी करावी. सपाट शेतात असेल तर पाणी साचण्याची समस्या राहत नाही.
शेत समतल झाल्यानंतर 5 ते 7 फूट अंतर ठेवून तीन फूट रुंदीचे व दोन फूट खोलीचे खड्डे तयार करावेत. हे खड्डे तयार करताना लक्षात ठेवा की, हे खड्डे ओळीत तयार करा. आणि प्रत्येक ओळीमध्ये तीन ते चार मीटरचे अंतर असावे.
खड्डे तयार करून ते खड्यात सेंद्रिय व रासायनिक खते मिसळून भरावेत. त्यानंतर खोल सिंचन करून खड्डे झाकून टाकावेत. लक्षात ठेवा हे खड्डे रोपे लावण्याच्या एक महिना आधी तयार करावेत.
लागवडीची वेळ आणि पद्धत जाणून घ्या…
शेतकरी कोणत्याही सरकारी नोंदणीकृत कंपनीकडून किंवा ऑनलाईन वेबसाईटवरून महोगनी (Mahogany) रोपे खरेदी करू शकतात. याशिवाय शेतकरी बांधव त्याची रोपे रोपवाटिकेतही तयार करू शकतात. पण त्यासाठी खूप वेळ आणि मेहनत लागते. त्यामुळे शेतकरी बांधवांनी त्याची रोपे विकत घेणे आणि लावणे सर्वात योग्य आहे. नेहमी रोपवाटिकेतून दोन ते तीन वर्षे जुनी आणि चांगली वाढणारी रोपे खरेदी करण्याचा प्रयत्न करा.
लागवड कशी करावी ?
त्याची रोपे शेतात तयार केलेल्या खड्ड्यात लावली जातात. त्याची रोपे खड्ड्यात लावण्यापूर्वी शेतात तयार केलेल्या खड्ड्यांच्या मध्यभागी दुसरा छोटा खड्डा तयार करावा. या लहान खड्ड्यात त्याचे रोप लावा आणि चारही बाजूंनी मातीने गाडून टाका.
त्याची रोपे शेतात लावण्याचा उत्तम काळ म्हणजे जून आणि जुलै हा आहे. कारण या काळात भारतात मान्सूनचा काळ असतो. त्यामुळे झाडांना वाढीसाठी पोषक वातावरण मिळतं. आणि या काळात पावसामुळे झाडांना सिंचनाचीही गरज भासत नाही.
वनस्पतींचे सिंचन कसे कराल ?
शेतात महोगनी (Mahogany) रोपे लावल्यानंतर त्यांना सुरुवातीला जास्त पाणी द्यावे लागते. या दरम्यान उन्हाळ्यात झाडांना 5 ते 7 दिवसांच्या अंतराने पाणी द्यावे. आणि हिवाळ्यात 10 ते 15 दिवसांच्या अंतराने पाणी देणे योग्य आहे. तर त्याच्या झाडांना पावसाळ्यात पाणी लागत नाही. जशी वनस्पती वाढते. त्याचप्रमाणे पाण्याचे प्रमाण कमी होते. पूर्ण वाढ झालेल्या झाडासाठी वर्षभरात 5 ते 6 सिंचन पुरेसे आहे…
खताचं प्रमाण :-
याच्या झाडालाही इतर झाडांप्रमाणे खताची गरज असते. त्यासाठी सुरुवातीला 20 किलो शेणखत आणि 80 ग्रॅम एनपीके (NPK) हे खड्डे बुजवताना वापरण्यात आले. प्रमाण मातीत मिसळावे. झाडांना सुमारे चार वर्षांपर्यंत या प्रमाणात खत द्यावे. त्यानंतर झाडांच्या वाढीबरोबरच खताचे प्रमाणही वाढवावे. पूर्ण वाढ झालेल्या रोपाला 50 किलो सेंद्रिय आणि एक किलो रासायनिक खत वर्षातून तीनदा सिंचनापूर्वी द्यावे.
तण नियंत्रण :-
महोगनी झाडांमधील तणनियंत्रण तणनाशकाद्वारे केलं जातं. यासाठी, शेतात रोपे लावल्यानंतर सुमारे 20 दिवसांनी प्रथम कुंडी मारून जन्माला आलेले तण काढून टाकावे. त्यानंतर, जेव्हा जेव्हा झाडांच्या आजूबाजूला कोणतेही तण दिसले, तेव्हा ते झाडांना कुदळे करून काढून टाकावे. आणि पावसाळ्यानंतर, झाडांमधील मोकळी जमीन सुकल्यानंतर नांगरून घ्यावी.
अतिरिक्त उत्पन्न :-
महोगनी वनस्पती सुमारे 6 वर्षांनी पूर्ण फॉर्म घेतात. या दरम्यान शेतकरी बांधव शेतातील रोपांमध्ये उरलेल्या मोकळ्या जागेत कडधान्याची लागवड करून चांगले उत्पन्न मिळवू शकतात. त्यामुळे त्यांना कोणत्याही प्रकारच्या आर्थिक समस्येला सामोरं जावं लागणार नाही आणि झाडांना योग्य प्रमाणात नायट्रोजनही मिळतो.
वनस्पती रोग आणि त्यांचे प्रतिबंध कसे कराल ?
आतापर्यंत महोगनीच्या (Mahogany) झाडावर कोणताही रोग आढळून आलेला नाही. कारण कीटकनाशके तयार करण्यासाठी फक्त झाडांची पाने वापरली जातात. मात्र, बराच वेळ पाणी साचल्याने देठ कुजण्याचा रोग होतो. हे टाळण्यासाठी खड्ड्यांमध्ये पाणी साचू देऊ नका…
झाडांची तोडणी कशी कराल ?
महोगनी (Mahogany) झाडाची कापणी सुमारे 12 वर्षांनी होते. जेव्हा त्याचे झाड पूर्णपणे तयार होते. याशिवाय त्याची लागवडीला अधिक उशिरा कापूनही अधिक उत्पादन मिळतं. त्याची झाडे मुळाजवळून तोडली जातात.
उत्पन्न आणि नफा किती मिळतो ?
महोगनीची (Mahogany) लागवड करून शेतकरी बांधव 12 वर्षांनी एक एकरातून करोडोंची कमाई करू शकतात. कारण त्याच्या झाडाचे लाकूड दोन हजार रुपये प्रति घनफूट दराने विकलं जातं. याशिवाय त्याच्या बिया आणि पानेही चढ्या भावाने विकली जातात. त्यामुळे शेतकरी बांधवाला चांगले उत्पादन मिळत आहे.
महोगणी झाडाची संकल्पना ही शेतकऱ्यांसाठी नवीन असली तरी सागवानासारखे टणक असलेलं हे झाड लावण्यासाठी शासनाच्या रोजगार हमी योजनेतून एकरी 2 लाख 56 हजार रुपयांचे 100% अनुदान मिळतं. या रोजगार हमी योजनेतुन लाभ घेण्यासाठी शेतकऱ्यांनी ग्रामपंचाययतीशी संपर्क साधून योजनेबद्दल अधिक माहिती जाणून घ्यावी.
शेतकऱ्यांना जर ही रोपे हवी असतील तर त्यांनी राहुरी कृषी विद्यापीठ च्या नर्सरीला भेट द्यावी..
जर शेतकऱ्यांना ही रोपे ऑनलाईन खरेदी करायची असेल तर त्यानी https://dir.indiamart.com/impcat/mahogany-plants.html वरून खरेही करू शकता…
लागवडी संदर्भात व अधिक माहितीसाठी…
Agrocity Plantech :- Call – 8830016136 या नंबर वर कॉल करा.