शेतीशिवार टीम, 8 एप्रिल 2022 : सर्वांनी भिंडी पाहिली असेल आणि खाल्ली ही असेल, पण लाल भेंडी तुम्ही कधी पाहिली आहे का ? आजकाल ही लाल भेंडी (Red Ladyfinger) खूप चर्चेत आली आहे. या रेड लेडी फिंगरबद्दल बोलायचं झालं तर ते एक विदेशी पीक आहे. आतापर्यंत या लाल भेंडीची लागवड युरोपियन देशांमध्ये केली गेली आहे. पण आता भारतातही रेड लेडीफिंगरची लागवड होऊ लागली आहे. महाराष्ट्राच्या कोल्हापूर भागातही या भेंडीचा प्रयोग यशस्वी झाला आहे.
या लेडीफिंगरचे फायद्याबद्दल बोलायचं झालं तर…
आरोग्याच्या दृष्टीने रेड लेडीफिंगर रामबाण औषधापेक्षा कमी नाही. त्यात भरपूर पोषक असतात. यामध्ये फॉलिक अँसिड आढळतं, जे मुलांच्या मानसिक विकासासाठी उपयुक्त आहे.
रेड लेडीफिंगरमध्ये हृदयरोग, लठ्ठपणा आणि मधुमेह नियंत्रित करण्याची क्षमता आहे. लाल भेंडीमध्ये असलेले लोह, कॅल्शियम आणि अँटिऑक्सिडंट घटक हृदयासाठी उपयुक्त ठरतात. याच्या सेवनाने कोलेस्ट्रॉल रोखण्यास मदत होते. हिरव्या भेंडीच्या तुलनेत लाल भेंडीत चिकटपणाही कमी असतो.
लाल भेंडीमध्ये (Red Ladyfinger) औषधी गुणधर्मांसोबतच, याच्या लागवडीतून शेतकऱ्यांना भरपूर उत्पन्न मिळते. त्याची मागणीही बाजारात हिरव्या लेडीफिंगरपेक्षा जास्त आहे. यामुळे शेतकऱ्यांना तिप्पट उत्पन्न मिळते. इंडियन व्हेजिटेबल रिसर्च इन्स्टिट्यूटने ‘काशी लालिमा’ नावाने रेड लेडीफिंगर बी तयार केलं आहे.
चला तर मग आपण जाणून घेउया रेड लेडीफिंगरच्या लागवडीबद्दल…
सर्वप्रथम आपण लाल भेंडीच्या लागवडीसाठी आवश्यक असलेल्या हवामानाविषयी जाणून घेऊया…
रेड लेडीफिंगरच्या लागवडीसाठी उष्ण आणि कमी दमट हवामान योग्य आहे. सर्वसाधारणपणे, लाल भेंडी वनस्पतीची लांबी हिरव्या भेंडीप्रमाणेच असते.
लाल भेंडीची लागवड खरीप आणि रब्बी या दोन्ही हंगामात केली जाते. त्याच्या रोपाला जास्त पावसाची गरज नसते. त्याच्या लागवडीसाठी सामान्य पाऊस पुरेसा आहे. जास्त उन्हाळा आणि जास्त हिवाळा त्याच्या लागवडीसाठी चांगला नाही. हिवाळ्यातील दंव त्याच्या लागवडीचे अधिक नुकसान करू शकतं. वाढीसाठी रोपांना दिवसातील सुमारे 6 तास सूर्यप्रकाशाची आवश्यकता असते.
लाल भेंडीच्या शेतीसाठी उपयुक्त माती….
लाल भेंडीच्या लागवडीसाठी, बायोमास आणि सेंद्रिय पदार्थ असलेली वालुकामय चिकणमाती माती सर्वोत्तम आहे. चांगल्या उत्पादनासाठी आणि दर्जेदार फळांसाठी, योग्य निचरा आणि मातीचा pH राखला पाहिजे. मूल्य 6.5 ते 7.5 दरम्यान असावे. या लाल भेंडीची लागवड देशात जवळपास सर्वत्र करता येऊ शकते.
लाल भेंडीच्या लागवडीसाठी योग्य वेळ…
हिरव्या भेंडीप्रमाणे लाल भेंडीची लागवड वर्षातून दोनदा करता येते. फेब्रुवारीच्या पहिल्या आठवड्यापासून मार्चच्या अखेरीपर्यंत आणि जून ते जुलैपर्यंत लागवड करता येऊ शकते.
लाल भेंडीच्या लागवडीची तयारी कशी करावी ?
लाल भेंडीच्या लागवडीसाठी सुरुवातीला शेताची चांगली नांगरट करून मोकळे सोडावे. त्यानंतर एकरी 15 क्विंटल या प्रमाणात जुने शेणखत टाकून शेताची चांगली नांगरणी करावी. त्यामुळे शेणखत जमिनीत चांगलं मिसळतं. यानंतर शेतात पाणी सोडून शेत गाळावे. नांगरणीनंतर दोन ते तीन दिवसांनी जमीन वरून कोरडी पडू लागल्यावर पुन्हा शेत नांगरून त्यात पाडा चालवावा म्हणजे शेत सपाट होईल.
लाल भेंडीच्या सुधारित 2 जाती !
1. आझाद कृष्णा
2. काशी लालिमा
या प्रजातीच्या विकासासाठी भारतीय कृषी शास्त्रज्ञांनी 1995-96 पासून काम सुरू केलं. 23 वर्षांनंतर, वाराणसी येथील भारतीय भाजीपाला संशोधन संस्थेला लाल भेंडीची ही विविधता विकसित करण्यात यश आलं. या जातीचा रंग जांभळा आणि लाल आहे. 10-15 सेमी लांब आणि 1.5 ते 1.6 सेमी जाड असलेल्या या लाल भेंडीत पोषक तत्वे मुबलक प्रमाणात आढळतात. या दोन्ही जातींची फळे लाल रंगाची असतात.
सिंचन आणि खत व्यवस्थापन :-
लाल भेंडीचे सिंचन हिरव्या भेंडीसारखंच असतं. त्याच्या झाडाला हंगामानुसार सिंचन केले जाते. मार्चमध्ये 10-12 दिवस, एप्रिलमध्ये 7-8 दिवस आणि मे-जूनमध्ये 4-5 दिवस करा. पाऊस नियमित पडत असेल तर सिंचनाची गरज भासत नाही…
रेड लेडीफिंगरच्या लागवडीमध्ये खत आणि खतांचे प्रमाण…
लाल भेंडी पेरण्यापूर्वी, शेत तयार करताना, शेतकऱ्यांनी एक महिना आधी 20-30 टन चांगलं ओलं आणि कुजलेलं शेणखत शेतात टाकावे…
100 कि.ग्रॅम नायट्रोजन
60 कि. ग्रॅम फॉस्फरस
50 ग्रॅ. ग्रॅम पोटॅश
प्रति हेक्‍टरी या दराने जमिनीत टाकावं
खत टाकण्याची पद्धत…
पेरणीपूर्वी नाइट्रोजन खताची एक तृतीयांश मात्रा आणि फॉस्फोरस व पोटॅश ची संपूर्ण मात्रा शेतात मिसळावी. उभ्या पिकात उरलेल्या नायट्रोजनच्या दुप्पट प्रमाणात टॉप ड्रेसिंग एकसमान ठेवा.
लाल भेंडीच्या लागवडीतील खर्च आणि कमाई :-
लाल भेंडीचे उत्पादन सामान्य भेंडीपेक्षा तिप्पट आहे. कृषी शास्त्रज्ञांनी त्याच्या भारतीय जातीचाही शोध लावला आहे. ही भेंडी बाजारात सामान्य कितीतरी पटीने जास्त किंमतीला विकली जाते. खर्च इत्यादींसह एकूण खर्च करूनही शेतकरी रेड लेडीफिंगरपेक्षा दीडपट जास्त कमवू शकतो. साधारणत: एक किलो लाल भेंडी बाजारात 500 ते 1000 रुपये किमतीत मिळते.
लाल भेंडीचे वैशिष्ट्ये ?
हिरव्या भेंडीच्या तुलनेत या भेंडीचे पिक 45 ते 50 दिवसांत येतं.
एका रोपाला किमान 50 भेडीं लागतात.
एक एकर शेत जमिनीवर 40 ते 50 क्विंटल लाल भेंडीचे उत्पादन होऊ शकतं.
हवामानाने साथ दिली तर उत्पादन 80 क्विंटलपर्यंत जाऊ शकते.
शेतकरी बांधवांना एक सल्ला असा आहे की, या नवीन प्रकारच्या जातीचे बियाणे स्थानिक बाजारपेठेत उपलब्ध आहे कि नाही चौकशी करा. जर नसेलच तर काळजी करू नका. लाल भेंडीचे बियाणे पुरवणाऱ्या अनेक कंपन्या ऑनलाइन आहेत. थोड्या प्रमाणात बियाणे ऑनलाइन ऑर्डर करा. ते पेरा. यानंतर तुम्ही स्वतः बिया तयार करू शकता…
तर या लिंकवरून तुम्ही ऑनलाईन बिया मागवू शकतात…