चिया बियाणे (Chia seeds) म्हणजेच ‘मेक्सिकोज सुपर फूड. चिया’ची लागवड अनेक शेतकऱ्यांना आकर्षित करत आहे. त्याची लागवड शेतकऱ्यांसाठी अतिशय फायदेशीर ठरत आहे. हे Lamiaceae कुटुंबातील आहे. त्याचे वैज्ञानिक नाव साल्विया हिस्पॅनिका (Salvia Hispanica) आहे. आणि त्याचे सामान्य नाव चिया, मेक्सिकन, सालबा, तुकामलांगा, तुतमलंगा आहे.
मेक्सिको, बोलिव्हिया, पेरू, ग्वाटेमाला, बोलिव्हिया, अर्जेंटिना, अमेरिका इत्यादी देशांमध्ये त्याची व्यावसायिकपणे लागवड केली जाते. भारतातील चियाची लागवड प्रामुख्याने तामिळनाडू, कर्नाटक, महाराष्ट्र, गुजरात, पंजाब, उत्तर प्रदेश, राजस्थान इत्यादी राज्यांमध्ये केली जाते. (chia seeds farming in maharashtra).
चिया बिया आकाराने खूप लहान असतात. त्याची फुले जांभळी व पांढरी असून बिया पांढऱ्या, तपकिरी व काळ्या रंगाच्या असतात. चिया हे आपल्या शरीरासाठी उर्जेचा एक चांगला स्त्रोत मानला जात आहे. प्रथिने, चरबी, जस्त, फायबर, ओमेगा -3 आणि ओमेगा -6 सारखी पोषक तत्वे चियामध्ये आढळतात. ओमेगा -3 विशेषतः शाकाहारी लोकांसाठी फायदेशीर आहे. कारण, त्यात मांसाहारापेक्षा तिप्पट प्रथिने असतात. चिया बियांमध्ये 100 ग्रॅम दुधापेक्षा दुप्पट कॅल्शियम असते. चियामध्ये प्रथिने आणि ओमेगा-3 मुबलक प्रमाणात असल्यामुळे याला ‘सुपर फूड’ म्हणतात.
चिया बियांच्या नवीन प्रजातींवर सध्या संशोधन सुरू असून सध्या चिया सीड्स चे प्रामुख्याने तीन प्रकार आहेत :-
पांढरे चिया सीड्स (White Chia Seeds)
ब्लॅक चिया सीड्स (Black Chia Seed)
तपकिरी चिया सीड्स (Brown Chia Seeds)
पेरणीची वेळ :-
चिया बियांच्या लागवडीसाठी योग्य वेळ…
खरिप : जून ते जुलै
रब्बी : ऑक्टोबर ते नोव्हेंबर
बियाण्याचे प्रमाण :-
यामध्ये एकरी 1 ते 1.5 किलो बियाण्याचे प्रमाण ठेवलं जातं.
पेरणीची पद्धत :-
चिया बियांची पेरणी फवारणी पद्धतीने किंवा ओळींमध्ये केली जाते, परंतु ओळींमध्ये पेरणी करणे अधिक योग्य मानलं जातं. पेरणीच्या वेळी शेतात ओलाव्याचे प्रमाण कमी असल्यास पेरणीनंतर हलके पाणी द्यावं लागतं.
अंतर :-
30 सेमी अंतर ठेवून पेरणी करावी. उगवण झाल्यानंतर 15 ते 20 दिवसांनी झाडांचे अंतर 15 सें.मी.
खोली :-
बियाणे 1.5 सेंटीमीटरपेक्षा खोलवर पेरा. अन्यथा बियाण्याच्या उगवणावर विपरित परिणाम होतो.
बियाणांवर उपचार :-
बीजजन्य रोगाची मुळं कुजण्यापासून रोखण्यासाठी बियाण्यावर 2.5 ग्रॅम / किलो बियाणे या प्रमाणात कॅप्टन किंवा थिरम बुरशीनाशकाची प्रक्रिया करावी.
हवामान :-
चिया बियाण्यासाठी मध्यम तापमान लागतं, मध्य प्रदेश, महाराष्ट्र, आणि राजस्थानचे तापमान या पिकासाठी उत्तम मानलं जातं.
जमीन :-
चिया सीड्स चं उत्पन्न सर्व प्रकारच्या मातीत घेतलं जाऊ शकतं. परंतु पाण्याचा चांगला निचरा होणारी हलकी व वालुकामय जमीन त्याच्या लागवडीसाठी योग्य आहे.
शेतीची तयारी :-
चिया बियांच्या मुबलक उत्पादनासाठी, जमीन चांगली तयार करणे आवश्यक आहे. त्यासाठी प्रथम माती फिरवणाऱ्या नांगरणीने नांगरणी करावी व 2/3 नांगरणीनंतर कल्टिव्हेटरने शेत बारीक करावे. यानंतर पॅट लावून माती बारीक करून शेताची सपाट करावी. यानंतर, चांगली उगवण होण्यासाठी पेरणीपूर्वी शेतात योग्य ओलावा असणे आवश्यक आहे. त्यामुळे शेत धुऊन झाल्यावर पेरणी करणे चांगलं ठरेल…
खाद्य आणि रासायनिक खते :-
शेतातील माती परीक्षण करूनच खत व खताची मात्रा द्यावी. चिया च्या चांगल्या उत्पादनासाठी 10 टन शेणखत किंवा कंपोस्ट खत टाकावे. याशिवाय, 40:20:15 NPK प्रति हेक्टर सामान्य सुपीकता असलेल्या जमिनीसाठी घटक म्हणून वापरले जातं. पेरणीपासून 30 आणि 60 दिवसांच्या अंतराने उभ्या पिकांना नत्राची मात्रा दोन समान भागांमध्ये द्यावी.
NPK च्या सामग्रीसाठी, कडुनिंबाची पेंड आणि कडुलिंबाची पावडर वापरली जाऊ शकते, तसेच कडुनिंबाची पेंड आणि कडुलिंबाचे तेल चिया बियांच्या सेंद्रिय लागवडीसाठी सर्वोत्तम आहे.
पीक सुरक्षा…
कटवा अळी : –
ही अळी जमिनीजवळ कापून रोपाचे नुकसान करते, तसेच पाने खाजवते, त्याच्या प्रतिबंधासाठी क्लोरोपायरीफॉस 20 ईसी 2.5 मिली पाण्यात मिसळून फवारणी करावी.
खुरपणी आणि सिंचन :-
तण नियंत्रण…
चिया बियांचे पीक घेण्यासाठी आणि शेत तणमुक्त ठेवण्यासाठी दोन ते तीन खुरपणी करावी लागतात. खुरपणी आणि कोळपणी साधारण दर 30 दिवसांच्या अंतराने करावी. प्रथम खुरपणी करताना अतिरिक्त रोपे काढून टाकावीत…
सिंचन :-
पिकाच्या गरजेनुसार पाणी द्यावे.
पिकांची कापणी आणि साठवण :-
कापणी :-
चिया बियांचे पीक सुमारे 100-115 दिवसांत तयार होतं, काढणीसाठी तयार झालेले पीक संपूर्ण रोपातून उपटून 5-6 दिवस सुकविण्यासाठी धान्याच्या कोठारात ठेवले जाते. सुकल्यानंतर मशिनमध्ये थ्रेशर बाहेर काढले जातं.
उत्पन्न :-
एका एकरातून सरासरी 5 ते 6 प्रति क्विंटल उत्पादन मिळू शकते.
टीप : बियाण्यांसाठी शेतकरी हेल्पलाइनवर संपर्क साधा – +91-7415538151
आपल्या राज्यातील शेतकरी श्री. नामदेव माकोडे ( मो. 8308304730 ) यांनी आपल्या शेतात चीया सीड्स या पिकाची यशस्वी लागवड करून खुप चांगले उत्पन्न मिळवत आहे.
तुम्हाला चिया सीड्स बियाणे ऑनलाईन मागवायचे असेल तर….
https://www.indiamart.com/proddetail/chia-seed-contract-farming-22164277991.html