काळी हळद शेतीशी संबंधित माहिती-काळी हळद हे पीक प्रामुख्याने औषधी पद्धतीने घेतले जाते. त्याची झाडे दिसायला अगदी केळीच्या पानासारखी असतात. काळ्या हळदीला नरकचूर असेही म्हणतात.काळी हळद ही अनेक रोग बरं करण्यासाठी आणि सौंदर्यश्रृंगारासाठी सर्वात जास्त वापरला जातो.त्याचे वनस्पतिचं शास्त्रीय नाव कुरकुमा केसीया (Curcuma caesia) तसेच इंग्रजीत त्याला ब्लेक जे.डोरियू (Black J. Dory) असे म्हणतात.त्याची वनस्पती सुमारे 30-60 सेमी उंच असते,ज्याची पाने रुंद गोलाकार असतात. त्याच्या पानावर मध्यभागी काळ्या,जांभळ्या रंगाची रेष असते.काळी हळद सहजा सहजी मिळत नाही.
त्याची झाडे पानांच्या स्वरूपात वाढतात आणि त्यातून बाहेर पडणाऱ्या पानांचा आकार केळीच्या पानांएवढा असतो.काळ्या हळदीच्या रोपांना चांगली वाढ होण्यासाठी जास्त पाऊस तसेच जास्त उष्ण हवामान आवश्यक असते. याचे पीक प्रामुख्याने मध्य भारत आणि दक्षिण भारतात घेतले जाते.काळी हळद चांगल्या दराने विकली जात असल्याने शेतकरी बांधव काळ्या हळदीची लागवड करण्यास प्राधान्य देतात. या पोस्टमध्ये आज आपण काळ्या हळदीची लागवड,लावण्याची पद्धत, सिंचन कसं करावं याबद्दल जाणून घेणार आहोत.
काळी हळद लागवडीची माती, हवामान आणि तापमान :-
काळ्या हळदीची लागवड कोणत्याही सामान्य सुपीक जमिनीत करता येते, परंतु पाणी साचलेल्या जमिनीत त्याची लागवड करू नये. तिच्या लागवडीतील जमिनीचा P.H. मूल्य 5-7 च्या दरम्यान असावे.काळ्या हळदीच्या चांगल्या पिकासाठी समशीतोष्ण आणि ओलसर हवामान आवश्यक असतं.उष्ण हवामानात त्याची झाडे जळून जातात,त्यामुळे झाडाची पूर्णपणे वाढ थांबते, परंतु हिवाळा आणि पावसाळा ऋतू हा या वनस्पतीच्या वाढीसाठी चांगला मानला जातो.
काळ्या हळदीच्या रोपांना चांगली वाढ होण्यासाठी सामान्य तापमानाची आवश्यकता असते,ज्यामध्ये कंद उगवण्यासाठी 20 ते 25 अंश तापमान आवश्यक असते आणि झाडाच्या वाढीच्या वेळी ते किमान 10 अंश आणि कमाल 38 अंश असते.अधिकतर अंश तापमान सहन करू शकते.
काळी हळद शेताची तयारी :-
काळी हळद लागवडीसाठी शेत चांगले तयार असावे.यासाठी सर्वप्रथम शेताची खोल नांगरणी करावी, त्यामुळे जुन्या पिकाचे अवशेष पूर्णपणे नष्ट होतील. यानंतर काही वेळ असेच शेत ठेवावे, जेणेकरून शेतातील मातीला ऊन योग्य प्रकारे मिळेल.यानंतर जुने कुजलेले शेणखत शेतात टाकून ते जमिनीत चांगले मिसळावे.कारण काळ्या हळदीची लागवड औषधी पद्धतीने केली जाते.
त्यामुळे सेंद्रिय खत आपल्या पिकासाठी अधिक उपयुक्त मानले जात असले तरी ज्या शेतकऱ्यांना रासायनिक खतांचा वापर करायचा असतो.शेताची शेवटची नांगरणी करताना त्यांना हेक्टरी 50 किलो NPK शेतात शिंपडावे.शेतातील जमिनीत खत घातल्यानंतर ते चांगले मिसळण्यासाठी शेताची दोन ते तीन तिरकी नांगरणी करावी. यानंतर शेतात पाणी टाकून पालेव करावे. नांगरणीनंतर काही वेळाने शेतातील माती सुकल्यानंतर रोटाव्हेटरने नांगरणी करावी. त्यामुळे शेतातील माती भुसभुशीत होते.यानंतर शेतात थाप टाकून शेत समतल करावे, जेणेकरून शेतात पाणी साचण्याची समस्या उद्भवणार नाही.
काळी हळद रोपांची योग्य,वेळ आणि पद्धत :-
काळ्या हळदीच्या रोपांची लागवड दोन पद्धतीने केली जाते.त्याची रोपे प्रथम कंदांच्या स्वरूपात आणि दुसरी रोपांच्या स्वरूपात लावली जातात. हळकुंड च्या स्वरूपात लागवडीसाठी एक हेक्टर शेतात सुमारे 20 क्विंटल हळकुंड लागतात.हळकुंड लावण्यापूर्वी त्यांना योग्य प्रमाणात बाविस्टिनची प्रक्रिया करावी. त्यानंतर ते शेतात लावावेत.हळकुंडचे रोपण करताना, हळकुंड पूर्णपणे निरोगी असल्याची खात्री करा.
रोपाच्या रूपात रोपण करण्यासाठी शेतात कुरण तयार केले जाते.यासाठी प्रत्येक तणामध्ये एक ते दीड फूट अंतर आणि प्रत्येक रोपामध्ये 25 ते 30 सें.मी.चे अंतर असावे.पावसाळा हा हळकुंड लावण्यासाठी अधिक योग्य मानला जातो, कारण या काळात त्याच्या रोपांना वाढीसाठी योग्य वातावरण मिळते.
काळी हळद वनस्पती सिंचन :-
काळ्या हळदीच्या झाडांना जास्त पाणी द्यावे लागते.त्याचे हळकुंड ओलसर जमिनीत लावले जातात.यासाठी कंद लावल्यानंतर लगेच पहिले पाणी द्यावे. उन्हाळ्यात याच्या झाडांना 10 ते 12 दिवसांत सिंचनाची गरज असते, तर हिवाळ्यात याच्या झाडांना 15 ते 20 दिवसांनंतर पाणी द्यावे.याच्या झाडांना पावसाळ्यात गरज असेल तेव्हाच पाणी द्यावे.
काळी हळद वनस्पती तण नियंत्रण :-
काळी हळद पिकामध्ये तण नियंत्रणासाठी रासायनिक पद्धतीचा वापर करू नये. यासाठी नैसर्गिक पद्धतीने खुरपणी व कुदळ करूनच तणांचे नियंत्रण करावे. रोपांची पहिली खुरपणी लावणीनंतर 20ते 30 दिवसांनी करावी. यानंतर 20 दिवसांच्या अंतराने आणखी एक खुरपणी करावी.जेव्हा जेव्हा शेतात छोटं गवत दिसेल तेव्हा ते आच्छादित करावे.
काळी हळद वनस्पतींचे रोग आणि त्यांचे प्रतिबंध :-
काळ्या हळदीच्या झाडांमध्ये कोणतेही रोग दिसत नाहीत, परंतु काही कीटक रोग असे आहेत,जे त्याच्या झाडांमध्ये लावल्याने झाडांना नुकसान करतात. बोर्डो किंवा सेंद्रिय कीटकनाशकांची फवारणी करून हा रोग टाळता येतो.
काळ्या हळदीचा भाव :-
काळ्या हळदीची रोप किंव्हा हळकुंड लावल्यानंतर सुमारे 250 दिवसांनी उत्पादन देण्यास तयार असतात. हिवाळ्याच्या शेवटी कंद खोदण्यास सुरुवात करावी. त्याच्या झाडांची खोदाई पूर्णपणे जानेवारी ते मार्चच्या मध्यापर्यंत करावी. कंद खोदल्यानंतर, ते स्वच्छ केले पाहिजेत, ज्यासाठी त्यांचे बाह्य कातडे काढून टाकले जातात आणि त्यांच्या हळकुंड उन्हात वाळवल्या जातात. त्यानंतर ते बाजारात विक्रीसाठी पाठवले जातात.
काळ्या हळदीच्या प्रत्येक रोपातून सुमारे दोन ते अडीच किलो ताज हळकुंड मिळू शकतात. त्यानुसार एक हेक्टर शेतात सुमारे 1100 झाडे लावता येतील. त्यामुळे सुमारे 48 टन उत्पादन मिळू शकते. काळ्या हळदीचा बाजारभाव 400 ते 600 प्रति KG च्या आसपास असल्याने शेतकरी बांधव काळ्या हळदीच्या पिकातून चांगले उत्पन्न मिळवू शकतात.