शेतीशिवार टीम, 30 जून 2022 : ग्रामीण भागातील बहुतांश शेतकरी शेतीसोबतच पशुपालन करतात. यामध्ये महिला शेतकरीही त्यांना शेती आणि पशुपालनात मदत करतात. गाय, म्हैस, शेळी, मेंढ्या, कोंबड्या इत्यादी पशुपालनांतर्गत पाळले जातात. यातून ग्रामीण भागात शेळीपालन अधिक केलं जातं.
यामागील कारण म्हणजे शेळी पाळण्यासाठी फारच कमी खर्च येतो आणि त्याच्या आहारासाठी कोणतीही विशेष व्यवस्था करावी लागत नाही. अशा प्रकारे कमी खर्चात शेळीपालन हा व्यवसाय अधिक फायदेशीर ठरतो. या सर्व बाबी लक्षात घेऊन महाराष्ट्रात महिलांना शेळीपालनाशी जोडण्यासाठी विशेष योजना सुरू करण्यात आली आहे.
या योजनेंतर्गत बकरी बँकेच्या माध्यमातून महिलांना अत्यंत कमी खर्चात शेळ्या उपलब्ध करून दिल्या जातात. ग्रामीण महिलांना स्वावलंबी बनवणे हा या योजनेचा मुख्य उद्देश आहे. आज आपण शेतीशिवार च्या माध्यमातून बकरी बँक स्‍कीम बद्दल जाणून घेऊयात…
काय आहे बकरी बँक योजना :-
खरंतर, बकरी बँक योजना महाराष्ट्रातील पालघरमध्ये महिलांसाठी सुरू करण्यात आली आहे. या योजनेतून महिला शेतकऱ्यांना अनेक संधी मिळणार आहेत. ही योजना महिला आर्थिक विकास महामंडळामार्फत चालवली जात आहे. महिलांना स्वावलंबी बनवणे हा या योजनेचा उद्देश आहे. या योजनेच्या माध्यमातून महिला शेतकऱ्यांना शेळीपालनासाठी शेळ्या उपलब्ध करून दिल्या जातात आणि गरज भासल्यास शेळीपालनाचे प्रशिक्षणही दिलं जातं आहे.
महिलांना कसा घेता येईल ‘या’ योजनेचा लाभ :-
या बँकेच्या माध्यमातून महिला शेतकऱ्यांना 2 हजार रुपयांत गाभण शेळी दिली जाणार आहे. त्यासाठी अट अशी आहे की, शेळीला जेवढे जास्त करडे होतील त्यापैकी एक करडं बँकेला द्यावे लागेल. त्यानंतर शेळ्या आणि उत्पन्नावर महिलांचे पूर्ण नियंत्रण राहील. अशा प्रकारे महिला या बँकेच्या माध्यमातून शेळीपालन व्यवसाय सुरू करून पैसे कमवू शकतात.
एवढेच नाही तर शेळीचा विमा आणि लसीकरणाचा खर्चही बँकेकडून केला जाणार आहे. या सर्व वैशिष्ट्यांमुळे ही योजना येथे खूप लोकप्रिय होत चालली असून आता राज्य शासनही ही योजना राज्यभर चालवण्याचा विचार करत आहे. पालघर हे आदिवासी बहुल क्षेत्र आहे. जिल्ह्यात अशा अनेक महिला आहेत ज्या छोट्यामोठ्या नोकऱ्या करून आपले कुटुंब चालवतात, त्यांच्यासाठी ही योजना खूप चांगली ठरणार आहे. या योजनेद्वारे ती आपला शेळीपालन व्यवसाय सुरू करू शकुन आपल्या कुटुंबाचा उदरनिर्वाह करू शकते.
योजनेत गरीब महिलांना मिळणार प्रथम प्राधान्य :-
योजनेत गरीब महिलांना प्राधान्य दिले जाईल. ही बँक अनेक दिवसांपासून अशा प्रकारची योजना राबवत आहे. ही योजना सर्वप्रथम महाराष्ट्रातील अकोला जिल्ह्यात सुरू झाली. येथील संघवी मोहाली गावात 52 वर्षीय शेतकरी नरेश देशमुख कारखेडा येथील गोट बँक नावाची अनोखी बँक चालवत आहेत. एकात्मिक शेतीला चालना देणारी ही बँक शेळ्या उपलब्ध करून देते.
1200 रुपये भरावे लागणार नोंदणी शुल्क :-
मीडिया रिपोर्ट्सच्या आधारे, गाभण शेतीसाठी मागणी करणाऱ्या शेतकऱ्याला 1,200 रुपये नोंदणी शुल्क भरावे लागते. त्यानंतर कर्जाच्या अटींनुसार शेळी व्यक्तीला दिली जाते. अटीनुसार 40 महिन्यांच्या कालावधीत व्यक्तीला शेळ्यांद्वारे जन्मलेली 4 करडे द्यावी लागतात. दोन वर्षांपूर्वी ही अनोखी गोट बँक उघडण्याची प्रेरणा कष्टकरी आणि प्रामाणिक शेळीपालकांच्या कुटुंबातून मिळाल्याचे देशमुख सांगतात. त्यांच्या म्हणण्यानुसार, आर्थिकदृष्ट्या कमकुवत शेतकरी शेळीपालनातून घरचा खर्च, मुलांचे शिक्षण, लग्न आदी खर्च सहजतेने उचलतात.
2018 मध्ये सुरू झाली बकरी बँक योजना :-
हे पाहता त्यांनी जुलै 2018 मध्ये ही बँक सुरू केली. सुरुवातीच्या 40 लाख रुपयांच्या गुंतवणुकीतून त्यांनी 340 प्रौढ शेळ्या खरेदी केल्या आणि शेळीपालन करणाऱ्या कुटुंबांना कर्जावर शेळ्या दिल्या. या योजनेतून शेतकऱ्यांना अडीच लाख रुपयांपर्यंत नफा मिळत असल्याचा देशमुख यांचा अंदाज आहे. देशमुख हे पंजाब राव कृषी विद्यापीठाचे पदवीधर असून त्यांच्या बँकेत 1200 हून अधिक डिपॉजिटर्स आहेत.