आजही अनेक शेतकरी शेतीची कामे करून लाखोंची कमाई करत असून आपले घरगुती जीवन यशस्वी बनवत आहे. सध्या शेतीतून पैसे कमवायचे असतील तांत्रिक शेती करण्याचा सल्ला अनेक जाणकार देत असतात. परंतु आज आपण अशा युवा शेतकऱ्याबद्दल जाणून घेणार आहोत त्यांची यशोगाथा वाचून तुम्ही नक्कीच आश्चर्यचकित व्हाल..
छत्तीसगडमधील बस्तर जिल्ह्यातील जगदलपूर येथील सर्वात मोठे शेतकरी डॉ.राजाराम त्रिपाठी यांनी पांढरी मुसळी आणि काळी मिरीची शेती करून ते आता हेलिकॉप्टरने शेताची काळजी घेण्यासाठी जाणार आहेत.
डॉ. राजाराम त्रिपाठी यांना कृषी मंत्रालयाकडून तीन वेळा देशातील सर्वोत्कृष्ट शेतकरी हा पुरस्कार मिळाला आहे. बस्तरच्या कोंडागाव आणि जगदलपूरमध्ये ते पांढरी मुसळी, काळी मिरी आणि स्टेव्हियाची लागवड करतात. त्रिपाठी यांचे संपूर्ण कुटुंब शेती करते. तसेच शेतकरी डॉ.राजाराम त्रिपाठी हे सात कोटी रुपयांमध्ये हेलिकॉप्टर खरेदी करणार आहेत. हॉलंडच्या रॉबिन्सन कंपनीशीही त्यांनी करार केला आहे. R-44 मॉडेलचे चार आसनी हेलिकॉप्टर शेतीसाठी वापरले जाते. विशेष साधनांनी सज्ज असलेले हे हेलिकॉप्टर वर्षभरात बस्तरला पोहचेल, असा विश्वास त्यांनी व्यक्त केला आहे.
दुसरीकडे, डॉ. राजाराम त्रिपाठी सध्या 25 कोटी रुपयांची वार्षिक उलाढाल असलेल्या माँ दंतेश्वरी हर्बल ग्रुपचे सीईओ आहेत आणि 400 आदिवासी कुटुंबांसह एक हजार एकरमध्ये सामूहिक शेती करतात. हा गट युरोपीय आणि अमेरिकन देशांमध्ये काळी मिरी निर्यात करतो.
राजाराम त्रिपाठी यांना चार वेळा मिळाला पुरस्कार..
कोंडागावचे रहिवासी राजाराम त्रिपाठी हे पांढरी मुसळी आणि सेंद्रिय शेतीसाठीही ओळखले जातात. त्यांनी ऑस्ट्रेलियन सागवानासह काळी मिरी लागवडीसाठी नैसर्गिक हरितगृह तंत्रज्ञान विकसित केले आहे, ज्यातून 40 वर्षे प्रति एकर करोडो रुपये कमावता येतात. कृषी मंत्रालय आणि भारतीय कृषी आणि अन्न परिषदेच्या वतीने त्यांना तीन वेळा देशातील सर्वोत्कृष्ट शेतकरी आणि राष्ट्रीय फलोत्पादन मंडळाकडून एकदा सर्वोत्तम निर्यातदार म्हणून सन्मानित करण्यात आले आहे. राजाराम त्रिपाठी हे भारतासह बस्तरचे पहिले शेतकरी बनतील ज्यांच्याकडे हेलिकॉप्टर असेल..
औषध फवारणीसाठी करणार हेलिकॉप्टरचा वापर..
डॉ. राजाराम त्रिपाठी म्हणाले की, इंग्लंड आणि जर्मनीच्या वास्तव्यादरम्यान औषध आणि खते फवारणीसाठी हेलिकॉप्टरचा वापर होत असल्याचे त्यांनी पाहिले. आता त्याला आपल्या समूहाच्या एक हजार एकर शेतीसह आसपासच्या शेती असलेल्या जिल्ह्यांमध्ये हेलिकॉप्टरचा वापर करायचा आहे.
त्यासाठी कस्टमाइज्ड हेलिकॉप्टर बनवले जात आहे, जेणेकरून मशीनही बसवता येईल. त्रिपाठी सांगतात की, कापणी करताना विविध प्रकारचे कीटक पिकांना हानी पोहोचवतात. दुसरीकडे हाताने औषध फवारणी करूनही अनेक ठिकाणी औषध सुटते, त्यामुळे किडींचा प्रादुर्भाव वाढतो. तसेच हेलिकॉप्टरमधून औषध फवारणी करून पुरेशा प्रमाणात औषध जोडले जाऊ शकते. हेलिकॉप्टर केवळ माझ्या शेतासाठीच नाही, तर जवळच्या शेतकऱ्यांनाही उपयुक्त ठरेल, असे ते म्हणाले..
बँकेची नोकरी सोडून केली होती शेतीला सुरुवात..
उत्तर प्रदेशातील प्रतापगढ जिल्ह्यातील राजाराम त्रिपाठी यांचे आजोबा शंभूनाथ त्रिपाठी यांनी सुमारे 70 वर्षांपूर्वी दरभा खोऱ्यातील काकनार येथे शेती सुरू केली. वडील जगदीश प्रसाद हे शिक्षक होते. जगदलपूर कॉलेजमधून शिक्षण घेतल्यानंतर स्टेट बँक ऑफ इंडियामध्ये प्रोबेशनरी ऑफिसर म्हणून ते कोंडागावला गेले.
1996 मध्ये पाच एकरांवर भाजीपाला लागवड केल्यानंतर त्यांनी मुसळी आणि अश्वगंधाची लागवड सुरू केली. सुरुवातीचा नफा मिळाल्यावर त्यांनी बँकेची नोकरी सोडली. तर 2002 मध्ये सफेद मुसळीचे भाव कोसळले तेव्हा दिवाळखोरीची परिस्थिती निर्माण झाली होती, पण त्यांनी हार मानली नाही आणि नंतर त्यांना समजले की, शेतीमध्ये यश मिळवण्यासाठी मिश्र शेती करावी लागेल. 2016 मध्ये त्यांनी ऑस्ट्रेलियन सागवानासह काळी मिरी लागवडीच्या प्रयोगात हे यश मिळवले. आणि आज कोंडागाव आणि जगदलपूरमध्ये ते हजारो एकरमध्ये सफेद मुसळी आणि काळी मिरी, स्ट्रोव्हियाची लागवड करत आहेत.
पायलटिंगचे घेणार प्रशिक्षण..
डॉ. राजाराम त्रिपाठी यांनी सांगितले की, मी, माझा मुलगा आणि लहान भाऊ उज्जैन येथील एव्हिएशन अकॅडमीमधून हेलिकॉप्टर उड्डाणाचे प्रशिक्षण घेणार आहोत. अकॅडमीशी बोलणं झालं असून लवकरच प्रशिक्षणाला जाणार आहे. वास्तविक पाहता शेतकऱ्याची प्रतिमा तरुणांना शेती करण्यास प्रवृत्त करत नाही, असे त्यांचे म्हणणे आहे. यामुळेच नव्या पिढीतील तरुणांना आयटी कंपनीत नोकरी मिळू शकते, पण ते शेतीला उद्योग बनवण्याचा प्रयत्न करत नाहीत. ही विचारसरणी बदलण्यासाठी तरुण पिढीमध्ये शेतीबाबत सकारात्मकता यावी यासाठी ते हेलिकॉप्टर खरेदी करत आहेत.
छत्तीसगड सरकारने पुढाकार घ्यावा..
डॉ.राजाराम त्रिपाठी सांगतात की, शेतात औषध आणि खतांची फवारणी करता यावी यासाठी हेलिकॉप्टरची मदत घेतली जात आहे. पण छत्तीसगड सरकारनेही पुढाकार घेऊन शेतीसाठी 15-20 हेलिकॉप्टर खरेदी करायला हवेत, जेणेकरून शेताची काळजी घेण्यासह आपत्तीच्या काळात त्याचा उपयोग होईल. आदर्श निर्माण करण्याचा माझा प्रयत्न आहे, सरकारनेही या दिशेने पुढाकार घ्यावा.
नामशेष होण्याच्या मार्गावर वनौषधी प्रजाती..
डॉ. राजाराम त्रिपाठी सांगतात की, भारतात वनौषधींचा पुरवठा जंगलातून सर्वाधिक होतो, मात्र जंगलतोडीमुळे वनौषधींच्या अनेक प्रजाती नामशेष होण्याच्या मार्गावर पोहोचल्या आहेत. वनौषधींच्या संवर्धनासाठी असे धोरण असायला हवे, ज्यामुळे जंगलांचा ऱ्हास होतो, असे ते म्हणाले.त्यासोबतच सेंद्रिय पद्धतीने वनौषधी शेतीचे प्रशिक्षण देऊन मोठ्या प्रमाणावर शेतकऱ्यांना वनौषधींची लागवड करण्यास प्रोत्साहन दिले जाते,
यासाठी अनुदानाचीही व्यवस्था करावी. यामुळे शेतकऱ्यांचे उत्पन्न दुप्पट होण्यास मदत होणार आहे, तर उत्पादित वनौषधींवर प्रक्रिया करणारे युनिट उभारून मोठ्या प्रमाणावर रोजगाराच्या संधी निर्माण करता येतील. अशाप्रकारे येत्या काही वर्षात भारत जगाचा ‘हर्बल हब’ म्हणून उदयास येऊ शकतो.