संत्र्यासाठी प्रसिद्ध असलेल्या महाराष्ट्रातील विदर्भातील हजारो शेतकऱ्यांना कांडा निर्यातबंदीचा मोठा फटका बसला आहे. परकीय व्यापार धोरणे, बाजार शक्ती आणि आंतरराष्ट्रीय व्यापार अवलंबित्व यांच्या जटिल जाळ्यामुळे मुख्य निर्यात बाजार असलेल्या बांगलादेशमध्ये आता संत्रा निर्यातही करू शकत नाही अन् विकताही येत नाहीये..
बांगलादेशने वाढवलं आयात शुल्क..
गेल्या वर्षीपर्यंत संत्रा उत्पादक दररोज 6,000 टन फळ बांगलादेशला पाठवत होते, परंतु ढाकाने 2019 मध्ये संत्र्यावरील आयात शुल्क 20 रुपये प्रति किलोवरून नोव्हेंबर 2023 मध्ये 88 रुपये प्रति किलोग्रॅमवर वाढवल्यानंतर हा व्यापार कमी झाला. बांगलादेशात संत्र्यांच्या किमती एवढ्या जास्त आहेत की, स्थानिक व्यापाऱ्यांना भारतातून संत्री खरेदी करणे आता तोट्याचा सौदा ठरत आहे.
कांद्यावर बंदी घातल्यानंतर बांग्लादेशाने उचलल पाऊल..
नागपूरच्या पश्चिमेला सुमारे 60 किमी अंतरावर असलेल्या ऑरेंज फार्मर्स प्रोड्युसर कंपनीचे अध्यक्ष मनोज जवंजाळ यांनी पीटीआयला दिलेल्या माहितीनुसार, आता आम्ही दररोज 100 टन किंवा पाच ट्रक संत्रा पाठवू शकलो आहोत, देशांतर्गत बाजारपेठेचे रक्षण करण्यासाठी भारताने कांद्याच्या निर्यातीवर बंदी घातल्यानंतर बदला म्हणून बांगलादेशने आयात शुल्क वाढवले असल्याचे विदर्भातील शेतकऱ्यांचे मत आहे..
गेल्या महिन्याच्या अखेरीस, सरकारने बांगलादेश, यूएई, भूतान, बहरीन, मॉरिशस आणि श्रीलंका येथे कांद्याच्या निर्यातीला परवानगी देऊन, गेल्या वर्षी डिसेंबरमध्ये लादलेली कांदा निर्यातबंदी कमी केली. विशेषत: बांगलादेशात कांद्याची निर्यात सुरू झाल्यानंतर तेथील सरकार संत्र्यावरील आयात शुल्क कमी करेल की नाही हे स्पष्ट नाही. असे झाल्यास देशातील संत्र्याचे सर्वाधिक उत्पादन करणाऱ्या महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांना डिसेंबरमध्ये येणाऱ्या पुढील पिकासाठी काहीसा दिलासा मिळेल..
10 ते 20 रुपये किलो कमी दराने संत्र्याची विक्री..
आपल्या भावासोबत शेतीची मालकी असलेले जवंजाळ म्हणाले, आयात – निर्यात धोरण चांगले असल्यास तरुण शेतीकडे आकर्षित होतील. जवंजालचा पुतण्या, अपूर्व, एक प्रशिक्षित यांत्रिक अभियंता जो बेंगळुरूमधील नोकरी सोडून काटोलला परतला होता, त्याने सांगितले की, कुटुंब आता संपूर्णपणे वरुडा आणि अमरावती येथील फळबागेतील संत्र्याच्या झाडांवर अवलंबून आहे, ते म्हणाले की, शेतकरी उत्पादन खर्चाच्या तुलनेत 10 ते 20 रुपये किलोने संत्री विकत आहेत. अपूर्व म्हणाले, आम्ही बांगलादेशला संत्री पाठवत होतो तेव्हा आणि आताच्या किमतीत खूप तफावत आहे. त्यांच्या आयात-निर्यात धोरणांमुळे शेतकरी गंभीरपणे प्रभावित झाले आहेत.
शेतकरी अन्न प्रक्रिया प्रकल्पावरही आपली आशा धरत आहेत, जो मल्टीमॉडल इंटरनॅशनल कार्गो हब आणि विमानतळाजवळ मल्टी – प्रॉडक्ट स्पेशल इकॉनॉमिक झोन, नागपूर (मिहान) येथे उभारण्याची योजना आहे. बांगलादेशने आयात शुल्कात वाढ केल्याने भारताच्या संत्रा निर्यातीवर परिणाम झाल्याचे वाणिज्य मंत्री पियुष गोयल यांनी डिसेंबरमध्ये लोकसभेत कबूल केले होते.
गोयल म्हणाले की, भारताने बांगलादेशला भारतातील संत्रा उत्पादकांच्या हितासाठी धोरणाचा पुनर्विचार करण्याची विनंती केली होती, परंतु ते कोणत्याही भेदभावाशिवाय सर्व देशांमधून आयातीसाठी लागू असल्याचे सांगण्यात आले.