प्रधानमंत्री पीकविमा योजना खरीप हंगाम 2016 पासून राज्यात राबविण्यात येत आहे. अर्थसंकल्पात शेतकऱ्यांना आता केवळ एक रुपयात पीकविमा योजना उपमुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनी घोषित केली. आधीच्या योजनेत विमा हप्त्याच्या दोन टक्के रक्कम शेतकऱ्यांकडून घेतली जायची. पण, आता शेतकऱ्यांवर कोणताच भार पडणार नाही. राज्य सरकारच विमा हप्ता भरणार असल्याने शेतकऱ्यांना केवळ एक रुपयात पीकविम्याचा लाभ मिळणार आहे.
ही बाब शेतकऱ्यांना आर्थिक दिलासा देणारी आहे. नुकताच विधिमंडळात सादर करण्यात आलेला अर्थसंकल्प हा अमृतकाळातील पहिला अर्थसंकल्प असून तो ‘पंचामृत’ ध्येयावर आधारित आहे.
शाश्वत शेती – समृद्ध शेतकरी महिला, आदिवासी, मागासवर्ग, ओबीसीसह सर्व समाजघटकांचा सर्वसमावेशक विकास, भरीव भांडवली गुंतवणुकीतून पायाभूत सुविधा विकास, रोजगारनिर्मिती सक्षम, कुशल,रोजगारक्षम युवा व पर्यावरणपूरक विकास ही पाच तत्त्वे आहेत.
या पाचही तत्त्वांतर्गत राज्यातील शेतकरी, महिला, आदिवासी व युवकांच्या विकासाला गती मिळणार आहे. या योजनेअंतर्गत मागील सात वर्षांपैकी सर्वाधिक उत्पादनाचे मागील पाच वर्षांचे सरासरी उत्पादन पिकाखालील क्षेत्र, आणि चालू हंगामात पुरेसे पीक कापणी प्रयोग घेण्यासाठी उपलब्ध मनुष्यवळ, या बाबी विचारात घेऊन राज्यस्तरीय पीकविमा समन्वय समितीने पीकनिहाय विमा क्षेत्र घटक अधिसूचित केले आहेत. असे करताना राज्यातील सर्व जिल्ह्यांमधील प्रमुख पिके अंतर्भूत करण्यात आली आहेत
अधिसूचित केलेल्या सर्व पिकांसाठी उत्पादनाचा अंदाज काढण्याच्या मानक पद्धतीनुसार आवश्यक तेवढ्या पीक कापणी प्रयोगांचे नियोजन करण्यात आले आहे. पारदर्शक पद्धतीने अचूक आकडेवारी प्राप्त करण्याच्या उद्देशाने या योजने अंतर्गत परीक कापणी प्रयोगासाठी केंद्र शासनाने विकसित कलेल्या मोबाइल अँपचा वापर करणे बंधनकारक करण्यात आले आहे.
याव्यतिरिक्त इतर कुठलीही प्रणाली अँपचा वापर पीक कापणी प्रयोगासाठी करण्यात येऊ नये.पीक कापणी प्रयोगासाठी विहित केलेल्या पद्धतीने किंवा शक्य असल्यास संवेदन तंत्राचा वापर करून प्लॉटची निवड करण्यात यावी, असे शासन निर्णयात नमूद करण्यात आले आहे. त्यामुळे ही योजना जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांना नक्कीच दिलासा देणारी ठरणार आहे.
योजनेची उद्दिष्टे..
नैसर्गिक आपती, कीड व रोगासारख्या अकल्पित प्रतिकूल परिस्थितीमुळे पिकांचे नुकसान झाल्यास शेतकऱ्यांना विमा संरक्षण देणे, पिकांच्या नुकसानीच्या अत्यंत कठीण परिस्थितीतही शेतकऱ्यांचे आर्थिक स्थैर्य अबाधित राखणे, शेतकऱ्यांना नावीन्यपूर्ण व सुधारित मशागतीचे तंत्रज्ञान व सामग्री वापरण्यास प्रोत्साहन देणे, कृषी क्षेत्रासाठीच्या पत पुरवठ्यात सातत्य राखणे, जेणेकरून उत्पादनावरील जोखमींपासून शेतकऱ्यांच्या संरक्षणाबरोबरच अन्नसुरक्षा, पिकाचे विविधीकरण आणि कृषी क्षेत्राचा गतिमान विकास व स्पर्धात्मकतेत वाढ हे हेतू साध्य होण्यास मदत होईल.
जोखमीच्या बाबी..
हवामान घटकांच्या प्रतिकूल परिस्थितीमुळे पिकांची पेरणी किंवा लावणी न झाल्यामुळे होणारे नुकसान, पिकांच्या हंगामामध्ये हवामानातील प्रतिकूल परिस्थितीमुळे पिकांचे होणारे नुकसान, पीक पेरणीपासून काढणीपर्यंतच्या कालावधीत नैसर्गिक आग, वीज कोसळणे, गारपीट, वादळ, चक्रीवादळ, पूर, क्षेत्र जलमय होणे, भूस्खलन, दुष्काळ, पावसातील खंड, कीड व रोग इत्यादी बाबींमुळे उत्पन्नात येणारी घट, स्थानिक नैसर्गिक आपत्तीमुळे पिकांचे होणारे नुकसान , नैसर्गिक कारणांमुळे पिकांचे होणारे काढणीपश्चात नुकसान..
योजनेत समाविष्ट पिके..
या योजनेंतर्गत अन्नधान्य पिके, गळीत धान्य पिके व नगदी पिकांना विमा संरक्षण मिळेल. तृणधान्य व कडधान्य पिके (खरीप हंगाम) भात (धान), खरीप ज्वारी, बाजरी, नाचणी (रागी), मूग, उडीद, तूर, मका, रब्बी हंगाम – गहू (बागायत), रब्बी ज्वारी (बागायत व जिरायत), हरभरा, उन्हाळी भात, गळीत धान्य पिके (खरीप ) हंगाम – भुईमूग, तीळ, सूर्यफूल, सोयाबीन , रब्बी हंगाम – उन्हाळी भुईमूग नगदी पिके ( खरीप हंगाम ) कापूस, खरीप कांदा, रब्बी हंगाम – रब्बी कांदा
प्रधानमंत्री फसल विमा योजनेसाठी ऑनलाइन नोंदणी कशी करावी ?
सर्वप्रथम तुम्हाला प्रधानमंत्री फसल विमा योजनेच्या अधिकृत वेबसाइट वर जावे लागेल.
यानंतर वेबसाइटचे होम पेज तुमच्या समोर ओपन होईल.
होम पेजवर तुम्हाला फार्मर कॉर्नर अप्लाय फॉर क्रॉप इन्शुरन्स स्वतःच्या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
यानंतर तुमच्या समोर Farmer Application पेज उघडेल.
ज्यावर तुम्हाला Guest Farmer या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
क्लिक केल्यावर, नोंदणी फॉर्म तुमच्या समोर उघडेल.
आता तुम्हाला या फॉर्ममध्ये मागितलेली सर्व आवश्यक माहिती काळजीपूर्वक प्रविष्ट करावी लागेल. जसे-
शेतकरी तपशील,
निवासी तपशील,
शेतकरी आयडी
खाते तपशील
सर्व माहिती भरल्यानंतर तुम्हाला खाली दिलेला कॅप्चा कोड टाकावा लागेल.
त्यानंतर तुम्हाला Submit या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
अशा प्रकारे तुमची अर्ज प्रक्रिया पूर्ण होईल.
PMFBY मध्ये पीक विम्याची रक्कम आणि प्रीमियम कसा जाणून घ्यावा?
सर्वप्रथम तुम्हाला प्रधानमंत्री फसल विमा योजनेच्या अधिकृत वेबसाइटवर जावे लागेल.
त्यानंतर तुमच्यासमोर वेबसाइट कम होम पेज उघडेल.
होम पेजवर, तुम्हाला इन्शुरन्स प्रीमियम कॅल्क्युलेटरच्या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
क्लिक केल्यावर तुमच्या समोर एक नवीन पेज उघडेल.
या पृष्ठावर, तुम्हाला प्रीमियमची गणना करण्यासाठी सर्व माहिती प्रविष्ट करावी लागेल.
जसे की पीक हंगाम (रब्बी / खरीप), वर्ष, योजनेचे नाव, तुमच्या राज्याचे नाव, जिल्हा आणि पीक इ. निवडणे आवश्यक आहे.
यानंतर तुम्हाला तुमच्या शेताच्या क्षेत्रात हेक्टरमध्ये प्रवेश करावा लागेल.
सर्व माहिती भरल्यानंतर तुम्हाला Calculate या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
तुम्ही क्लिक करताच तुमच्या पीक विम्याची रक्कम आणि त्याच्या प्रीमियमची माहिती तुमच्या समोर येईल.
अशाप्रकारे, तुम्ही प्रधानमंत्री फसल विमा योजनेतील पिकाच्या विमा रकमेचा हप्ता सहज तपासू शकता.
याशिवाय, आपण इच्छित असल्यास, आपण आपल्या जवळच्या सार्वजनिक सेवा केंद्रात किंवा विमा कंपनीमध्ये भेट देऊन ऑफलाइन पीक विम्यासाठी अर्ज करू शकता.
पीएम फसल विमा योजना मोबाईल अँप कसे डाउनलोड करावे ?
प्रधानमंत्री फसल विमा योजनेच्या संचालनासाठी केंद्र सरकारने पीक विमा नावाचे मोबाईल अँप सुरू केले आहे. या अँपद्वारे शेतकऱ्यांना नोंदणी, पीक विमा प्रीमियम रकमेची माहिती, पीक नुकसानीचा दावा इत्यादी सर्व प्रकारच्या सेवा सहज मिळू शकतात. पीक विमा अँप डाउनलोड करण्याची प्रक्रिया खालीलप्रमाणे आहे.. .
सर्वप्रथम, तुम्हाला तुमच्या मोबाईल फोनच्या प्ले स्टोअरवर जावे लागेल.
यानंतर सर्च बॉक्समध्ये क्रॉप इन्शुरन्स लिहून शोधावे लागेल.
यानंतर, अनेक शोध परिणाम तुमच्या समोर येतील, तुम्हाला येथे अधिकृत अँप निवडावा लागेल.
आता तुम्हाला Install या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
क्लिक केल्यानंतर, काही वेळाने अँप तुमच्या मोबाइलवर डाउनलोड होईल.
अँप डाउनलोड केल्यानंतर, तुम्हाला पीक विम्याशी संबंधित सर्व प्रकारची माहिती सहज मिळू शकेल.