Republic Day 2023 : भारताला आत्तापर्यंत 9 नावांनी ओळखलं जातं, तुम्हाला माहिती आहे का ‘इंडिया’ हे नावं कसं पडलं ?

भारताचे जुने नाव भारत नसून शतका-नुशतके भारत वेगवेगळ्या नावांनी ओळखला जातो. आश्चर्याची गोष्ट म्हणजे, भारताचा दक्षिण आशियाचा एक भाग म्हणून प्राचीन हिब्रू ग्रंथांमध्येही उल्लेख आहे. शतकानुशतके भारतावर विविध राष्ट्रांनी आणि राज्यकर्त्यांनी आक्रमण केलं आहे आणि प्रत्येक नवीन शासक आणि साम्राज्याने भारताला आपलं नाव दिलं आहे.

आज, भारत जगातील सातवा सर्वात मोठा देश आहे आणि त्यात 28 राज्ये आणि 8 केंद्रशासित प्रदेश आहेत. मात्र, एकेकाळी पाकिस्तान, बांगलादेश, नेपाळ, अफगाणिस्तान, श्रीलंका आणि म्यानमार ही राष्ट्रेही भारताचा भाग बनली होती. तथापि, भारत कधीही एकाच राजा किंवा साम्राज्याच्या अधिपत्याखाली नव्हता आणि उत्तरेकडील आणि दक्षिणेकडील प्रदेशांचे शासक बहुतेक विखुरलेले होते. हे मुख्यत्वे कठीण स्थलाकृतिक आणि विविध भूप्रदेशामुळे होते.

18 व्या शतकात आलेल्या ब्रिटिशांनी भारतातील सर्व राज्ये एकत्र करून संपूर्ण भारतावर राज्य केलं. परंतू, वसाहतवादी राजवट असूनही, भारताचा काही भाग अजूनही पोर्तुगीज आणि डच किंवा संस्थानांच्या अधीन होता. तथापि, ब्रिटीशांनीच भारताचे एकीकरण केलं. (आणि नंतर फाळणी केली) जसं की आपल्याला माहितीचं आहे. ज्याप्रमाणे वेगवेगळ्या राज्यकर्त्यांसह देशात वेगवेगळ्या संस्कृतींचा उदय झाला, त्याचप्रमाणे भारताला नेहमीच भारत म्हटले जात नव्हतं भारताला वेगवेगळ्या कालखंडात अनेक नावे देण्यात आली होती. चला त्यापैकी काहीं नावांवर एक नजर टाकूया :-

1. होडू

होडू हे भारताचे बायबलसंबंधी हिब्रू नाव आहे आणि जुन्या करारात त्याचा उल्लेख आहे.

2. तियानझू

हे पूर्वेकडील विद्वानांनी भारताला दिलेलं चिनी आणि जपानी नाव आहे. त्यांच्या प्रवासादरम्यान, ते सिंधू नदीने वेढलेले क्षेत्रात (आता सिंधू म्हणून ओळखले जाते) आले होते. पर्शियन राजवटने सिंधूचे नाव बदलून हिंदू केले आणि तियानझूचा शब्दशः अर्थ हिंदू झाला.

3. नाभिवर्षा

जुन्या ग्रंथांमध्ये भारताला नाभिवर्ष म्हटले गेलं आहे. या नावामागची 2 कारणे आहेत – नाभी हा संपूर्ण पृथ्वीवर राज्य करणाऱ्या व्यक्तीचा मुलगा होता. नाभिने भारतावर राज्य केलं म्हणून भारताला नाभिवर्षा नावानं ओळखलं जाऊ लागलं. संस्कृतमध्ये नभी म्हणजे नाभी आणि केंद्र आहे. जर जगावर पाहिले तर भारत हे पृथ्वीचे नाभी किंवा केंद्र असल्याचे दिसते. म्हणून नाभिवर्षा हे नाव पडलं.

4. जंबुद्वीप

जंबुद्वीप हे देखील भारताच्या जुन्या नावांपैकी एक आहे. या नावाचा शाब्दिक अर्थ ‘जांबू वृक्षाची जमीन’ असा होतो.

5. आर्यावर्त

भारताला आर्यावर्त असेही म्हणतात. संपूर्ण भारताचे नसले तरी आर्यावर्त हे भारताच्या उत्तरेकडील प्रदेशाचे नाव होते.

6. हिंदुस्थान

पर्शियन लोकांनी भारताला हिंद किंवा हिंदुस्थान असं नाव दिलं, हे नाव आजही वापरलं जातं.

7. भरत

भारताला अधिकृतपणे भारत किंवा भारतीय प्रजासत्ताक म्हटलं जाते आणि हे नाव शासक भरताच्या नावावरून देण्यात आलं आहे.

8. भारत

देशाचे सर्वात लोकप्रिय आणि अधिकृत नाव भारत आहे.

9. इंडिया

बहुतेक लोकांना असे वाटेल की, इंडिया हे नाव इंग्रजांनी दिले असेल पण हे खोट आहे. ‘इंडिया’ हे नाव मुळात सिंधू (सिंधू नदी) नदीच्या नावावरून आलं आहे.
इंडिया हे नाव हेरोडोटस (इ.स.पू. पाचवे शतक) पासून ग्रीक भाषेत वापरात आहे. हा शब्द जुन्या इंग्रजीमध्ये 9व्या शतकाच्या सुरुवातीला आला आणि ‘इंडिया’ हा शब्द ब्रिटिशांनी 18व्या शतकापासून वापरला.